Wiadomość z serwisu wiadomości naukowych Polskiego Radia z 2 października:
Amatorzy mogą odkryć wyjątkowo interesujące zjawiska zachodzące w innych niż nasz układach planetarnych.
Odkrycie przez Aleksandra Wolszczana pierwszych pozasłonecznych planet w 1991 roku, miało olbrzymie znaczenie już przez to, że potwierdziło, iż nasz Układ Słoneczny nie jest we Wszechświecie czymś zupełnie wyjątkowym. Jednak w miarę, jak liczba odkrywanych planet rosła, i sięgnęła stu (patrz wiadomości z 18 września), samo potwierdzenie istnienia kolejnych okrążających dalekie gwiazdy obiektów przestało już wystarczać...
Badanie innych fizycznych własności odległych planet jest jednak niezwykle trudne, a na ogół wręcz niemożliwe - dochodzące od nich światło ginie w blasku gwiazdy, wokół której krążą. Jedyną jak dotąd szansą na dokładniejsze zbadanie ich rozmiarów czy atmosfer jest obserwacja przejścia planety przed tarczą jej macierzystej gwiazdy. O ile orbita planety jest odpowiednio usytuowana w przestrzeni, możemy obserwować zmianę blasku gwiazdy, gdy część dochodzącego od niej światła jest przesłaniana przez krążący wokół niej obiekt. Jak dotąd udało się zaobserwować tylko jeden taki układ - planetę, krążącą wokół gwiazdy HD 209458, znajdującej się w gwiazdozbiorze Pegaza w odległości 150 lat świetlnych od Ziemi...
Z analiz statystycznych wynika, że HD 209458 nie jest jedynym ze znanych nam układów w którym takie obserwacje byłyby możliwe - wśród odkrytych jak dotąd stu układów takie ustawienie powinien mieć zapewne co najmniej jeszcze jeden. Do jego znalezienia zawodowi astronomowie zapraszają amatorów: na niedawno otwartej stronie projektu Transit Search opisują niezbędne do prowadzenia obserwacji wyposażenie i oprogramowanie i sugerują najdogodniejsze do obserwacji układy. Praca amatorów ma wiele zalet: przedsięwzięcie to nie wymaga dużych i skomplikowanych teleskopów, tylko regularnych, najlepiej wykonywanych jednocześnie w kilku miejscach Ziemi obserwacji blasku wskazanych gwiazd. Wiadomo też, że tego rodzaju obserwacje rzeczywiście da się wykonać amatorskimi instrumentami - niektórzy amatorzy zarejestrowali bowiem zjawisko przejścia planety przed tarczą HD 209458. Jeżeli istotnie dojdzie do odkrycia kolejnego układu, w którym planeta przechodzi przed tarczą gwiazdy, nazwiska odkrywców zostaną umieszczone w pracach opisującą jego dalsze szczegółowe badania.
W styczniu 2001 roku fińskim obserwatorom-amatorom udało się zaobserwować zaćmienie gwiazdy HD 209458. Zainspirowany tym odkryciem amerykański zespół postanowił spróbować powtórzyć to odkrycie przy pomocy teleskopu o średnicy lustra 20 cm z kamerą CCD jako sensorem. Krzywą blasku HD 209458 można podziwiać powyżej. Dla tych, którzy także chcą spróbować swoich sił i obserwować zaćmienia HD 209458 dołączamy tabelkę przyszłych zaćmień tej gwiazdy.
Autorzy projektu proponują obserwację kilku innych gwiazd, o których wiemy na podstawie pomiarów prędkości radialnych że posiadają planety, tzn. HD195019, HD 37124, HD 38529, HD68988 i GJ 876. Według naszych obliczeń oprócz HD 209548 najlepszymi kandydatami do obserwacji zaćmień są HD 68988, HD 195019 i HD 37124. Pozostałe są na naszej szerokości geograficznej widoczne niestety dość blisko horyzontu.
| Zaćmienia HD 68988 (RA=08:18:22, DEC=+67:27:39, V=8.21 mag) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Data Juliańska | Dzień tygodnia | Rok | Miesiąc | Dzień | Godzina:minuty (UT) |
| 2451541.375 | poniedziałek | 2002 | wrzesień | 23 | 21:00 |
| 2451547.651 | poniedziałek | 2002 | wrzesień | 30 | 03:37 |
| 2451553.921 | niedziela | 2002 | październik | 6 | 10:14 |
| 2451560.197 | sobota | 2002 | październik | 12 | 16:43 |
| 2451566.473 | piątek | 2002 | październik | 18 | 23:21 |
| 2451572.749 | piątek | 2002 | październik | 25 | 05:58 |
| 2451579.025 | czwartek | 2002 | październik | 31 | 12:35 |
| 2451585.301 | środa | 2002 | listopad | 6 | 19:13 |
| 2451591.577 | środa | 2002 | listopad | 13 | 01:40 |
| 2451597.853 | wtorek | 2002 | listopad | 19 | 08:28 |
| 2451604.130 | poniedziałek | 2002 | listopad | 25 | 15:05 |
Pierwszy i ostatni kontakt nastąpi odpowiednia około 1 godziny przed i po podanych momentach zaćmień. Dokładność wyznaczenia momentu zaćmienia wynosi około 3 godzin.
| Zaćmienia HD 195019 (RA=20:28:17, DEC=+48:46:13, V=6.91 mag) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Data Juliańska | Dzień tygodnia | Rok | Miesiąc | Dzień | Godzina:minuty (UT) | |
| początek | 2452555.52 | wtorek | 2002 | październik | 08 | 00:22 |
| koniec | 2452555.74 | wtorek | 2002 | październik | 08 | 05:52 |
| Zaćmienia HD 37124 (RA=05:37:02, DEC= +20:43:50, V=7.68 mag) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Data Juliańska | Dzień tygodnia | Rok | Miesiąc | Dzień | Godzina:minuty (UT) | |
| początek | 2452601.55 | sobota | 2002 | listopad | 23 | 01:11 |
| koniec | 2452601.99 | sobota | 2002 | listopad | 23 | 11:41 |